Néstor Negretty Gallego (*)
Juk pacha, mama quwiqa iskay wawitanwan juk jutk´upi kawsakusqanku ñin. Mama quwip wawakunanqa manaraq jatuchiqchu kasqanku. Jinamanta juk p´unchaw mama quwi wawakunanwan chay jutk´umanta mikhunata mask´aq lluqsimusqanku. Jawapitaq mama quwi wawakunanta kay jinata ñisqa: —tukuy chiruta qhawanankichik tiyan, imaptinchus ankakuna, atuqkuna kaypi tiyan, ñispa wawakunanta sumaqta umanchasqa.
Wawakunantaq mana kasuspa, pukllaq churakusqanku, jinallamanta juk jatun anka janaq pachamanta rikurimusqa, chanta mama quwi ankata rikuspa wawakunanta qhaparisqa, —Jutk´uman ayqiychik, utqhayta pakakuychik, imaraykuchus anka jamuchkan, ñispa wawakunanta waqllasqa. Chaymanta juch´uy quwikunaqa atiy mana atispa chay jutk´uman ayqichkasqanku, ayqichkaptintaq jukllata juk juch´uy quwita jap´iytawan anka apakapusqa. Chay jutk´upitaq mama quwi anchatapuni waqasqa ñin. chayrayku juk wawanta kay jinata ñisqa; ––wawitay qhawakunkipuni, sichus manaña kaypi kasaq chayqa, sumaqtapuni qhawakunki wawitay!!!, waqay waqay wawanman ñisqa, chay tutantaq mama quwi ancha llakisqapuni kachkasqa ñin.
Q´ayantin p´unchawpiqa, manchachikuspa chay jutk´umanta lluqsimusqanku, chay pampapitaq tukuy chiruta qhawarispa mikhuchkasqanku. Jinamanta wak ankañataq rikurimusqa, juch´uy quwitaq mamanta ñisqa —mamay utqhayta jutk´uman ayqina chay anka kayman phawamuchkan, chayrayku watiqmanta ayqichkasqanku ñin, chaypitaq juch´uy quwi urmasqa, chayrayku paytañataq anka jap´iytawan sult´ichichkasqa ñin, chayrayku mama quwi wawanta rikuspa kutirimusqa, yanapaq risqa ankap ñawpaqinpi wich´ukusqa. Jinamanta mama quwiqa wawanrayku kawsayninta qusqa.
(*) El autor es parte del Laboratorio de Lenguas, de la carrera de Lingüística Universidad Mayor de San Simón.